به طور کلی طراحی، اجراء و بهره برداری از سیستم اعلام حریق به دو منظور حفاظت از جان افراد و اموال صورت می گیرد. بر اساس مقررات ملی ساختمان مبحث 13 و مقررات سازمان آتش نشانی
سیستم های اعلام حریق بطور کلی به دو دسته تقسیم می شوند.
1) سیستم های دستی:
در این سیستم ها برای اعلام تنها از شستی های اعلام حریق استفاده می شود
نقشه نصب اعلام حریق
2) سیستم های اتوماتیک:
1- متعارف
2- آدرس پذیر
3- هوشمند
الف) نوع دستی فقط برای ساختمانهای تا چهار طبقه که فاقد آسانسور می باشد استفاده می شود.
ب) برای کلیه ساختمانهای بالاتر از چهار طبقه که دارای آسانسور می باشند نصب سیستم اعلام حریق اتوماتیک اجباری است.
پ) برای کلیه مکانهای عمومی- تجاری- فرهنگی- آموزشی- و… نصب سیستم اعلام حریق اتوماتیک اجباری است.
رتبه بندی سیستم ها:
دستی: فقط استفاده از اعلام حریق
اتوماتیک: دستی+ تشخیص اتوماتیک تنها برای فضاها با خطر بالای حریق
دستی + تشخیص اتوماتیک مسیرهای فرار
دستی + تشخیص اتوماتیک مسیرهای فرار و اتاقهای منتهی به مسیرهای فرار
دستی + تشخیص اتوماتیک فضاهای با خطر بالای حریق و فضاهای خواب
دستی+ تشخیص اتوماتیک کلیه فضاها
منطقه بندی:
سهولت، سرعت و دقت در تشخیص و تعیین محل وقوع حریق به ویژه در ساختمانهای بزرگ، لزوم تقسیم بندی ساختمان به مناطق کوچکتر و مجزا را بوجود می آورد.
در ساختمانهای متعارف معمولاً هر طبقه را به عنوان یک منطقه حفاظتی یا zone در نظر می گیریم.
در ساختمانهای بزرگ که طبقات مساحت بالای دارند یک طبقه میتوان به چند طبقه حفاظتی تقسیم شود.
هشدار کاذب:
یکی از مشکلات سیستم های اتوماتیک اعلام حریق ارسال هشدار اشتباه و نادرست است که در صورت تکرار اعتماد به این سیستم را کاهش می دهد.
پیامهای خطا را میتوان در پنج گروه طبقه بندی کرد:
1- هشدارهای خطا ناشی از انجام کارهای مانند پخت و پز، دود سیگار، دود اگزوز اتومبیلها، گرد و غبار
2- هشدارهای ناشی از بروز عیب در شبکه
3- هشدارهای خطا ناشی از اقدامات معرضانه مانند شکستن شیشه های شستی اعلام حریق
4- هشدارهای خطا ناشناخته که در هیچ کدام از دسته های بالا نمیتوان قرار داد
در سیستم های متعارف با 40 وتکتور یا کمتر ارسال دو پیام خطا در سال طبیعی و معمولی تلقی می شود
انواع سیستم های اعلام حریق اتوماتیک:
1- سیستم های متعارف
2- سیستم های آدرس پذیر
3- سیستم های هوشمند
سیستم های اعلام حریق متعارف:
در این سیستم چندین آشکارساز و که یک منطقه از ساختمان را پوشش می دهند در قالب یک مدار به هم پیوسته و به تابلو کنترل مرکزی متصل می شوند بنابراین هر مدار نماینده یک منطقه است.
نحوه همبندی تجهیزات کشف و تشخیص نسبت به تابلوهای کنترل مرکزی به صورت شاخه ای و شعاعی است هر تابلو کنترل مرکزی متعارف میتواند 4.2 – 12.8- 16- zone باشد.
حالتهای مدار باز، عادی، هشدار و اتصال کوتاه چهار وضعیت هستند که هر سیستم اعلام حریق میتواند به خود بگیرد. تعیین هر یک از این حالتها توسط کاهش یا افزایش دامنه جریان صورت می گیرد بنابراین لازم است تا در کل مدار، جریان مستمری برقرار گردد تا با تغییر دامنه آن تابلو کنترل مرکزی قادر به تعیین اوضاع مختلف باشد ضرورت برقراری چنین جریانی باعث می شود از یک مقاومت انتهای هر مدار استفاده شود ( 6.8-4.7)
حالتهای مختلف سیستم اعلام حریق:
1- مدار باز: اگر در هر نقطه ای مدار قطع شود باعث کاهش و یا قطع جریان مستمر می شود این مورد توسط تابلو کنترل مرکزی احساس و اعلام می گردد
2- شرایط عادی: آشکارسازها جریان بسیار کمی را از خود عبور می دهند که همان جریان مستمر می باشد
3- شرایط هشدار: در صورت شرایط حریق و فعال شدن آشکارسازها جریان عبوری از آنها افزایش یافته و ممکن است تا mA 50 برسد.
4- حالت اتصال کوتاه: در صورت بروز اتصال کوتاه در مدار اختلاف پتانسیل به صفر رسیده و جریان عبوری بشدت افزایش می یابد.
در هر منطقه متعارف یا مدار انشعابی یک منطقه نباید بیش از 30 آشکارساز و تستی قرار گیرد.
سیستم اعلام حریق آدرس پذیر:
اصول کشف و تشخیص حریق در سیستمهای آدرس پذیر مشابه سیستمهای متعارف است به جز اینکه در این گونه سیستمها هر یک از آشکارسازهای اتوماتیک یا شستی ها دارای آدرس منحصر به فردی هستند که از طریق آن تابلو کنترل قادر به شناسائی آن است.
مدار کشف در این گونه سیستمها به صورت حلقوی است که از تابلو کنترل مرکزی آغاز و به همان تابلو ختم میشود
کلیه تجهیزات به صورت مدارک در این حلقه جای می گیرد
حداکثر مسافت فضاهایی که توسط یک حلقه می تواند حفاظت شوند 000/10 مترمربع است و میتواند تا پنج منطقه را پوشش دهند.
مدار هشدار صوتی میتواند به صورت جداگانه نصب شود.
حداکثر تعداد المانها در هر حلقه 126 عدد می باشد.
سیستم اعلام حریق هوشمند: (آدرس پذیر آنالوگ)
در سیستمهای هوشمند آشکارساز همواره فعال و به طور پیوسته پاسخگوی سیگنالهای ارسالی از سوی تابلو کنترل مرکزی هستند و مانند سیستمهای آدرس پذیر و متعارف تنها در دو وضعیت هشدار یا عدم هشدار قرار ندارند در این گونه سیستمها آشکارسازها نقش تستگرهای را بازی می کنند که داده ها را به عنوان سیگنال های ورودی در اختیار ریز پردازنده های تابلو کنترل مرکزی قرار می دهند در این سیستم به منظور تعیین وضعیت کلی از سوی تابلو مرکزی در هر 5-10 ثانیه یکبار به طور کامل بررسی می شود
اجزای سیستم اعلام حریق:
1- تابلو کنترل مرکزی: تابلو کنترل مرکزی ضمن بررسی کلیه ورودی ها، کلیه تجهیزات خروجی را نیز کنترل می کند و توان الکتریکی کلیه بخشها را تأمین می کند منبع تغذیه اصلی تابلو کنترل از نوع A.C و منبع تغذیه اضطراری آن از نوع D.C (باتری) است.
انواع آشکارسازها و شستی های اعلام حریق، تجهیزات ورودی تابلو کنترل محسوب می شوند
آژیرها، چراغهای هشدار، رله های فراخوان آسانسور، تجهیزات خروجی تابلو کنترل محسوب می شوند
انتخاب تابلو کنترل مرکزی تابلویی است از نوع سیستم انتخابی، اندازه ساختمان، کاربری تعداد مناطق و تجهیزات مورد نیاز ورودی و خروجی اعلام حریق.
تابلوهای مرکزی باید در نقاطی از ساختمان نصب شود که احتمال وقوع حریق در آنها کمتر است و در عین حال رفت و آمد پرسنل نگهداری و کنترل ساختمان در آنجا بیشتر باشد.
آشکارسازهای دودی:
این دتکتورها به چهار دسته تقسیم می شوند.
1- نوری (optical) 2- یونیزاسیون 3- لیزری 4- مکشی
حداکثر فاصله دو دتکتور دودی نباید بیش از m 10 باشد
حداکثر فاصله یک دتکتور دودی تا دیوار نباید بیش از m 5 باشد
حداکثر مسافت قابل پوشش توسط یک دتکتور دودی 50 می باشد
دیود نوری آشکارساز:
اکثر دیودها دارای یک دیود نوری هستند
1- چشمک زدن در هر 9 ثانیه وضعیت عادی
2- بصورت مستمر روشن باشد نشانه عمل نمودن آشکارساز
3- دیود نوری خاموش بماند یا چشمک سریع بزند نمایانگر عیب دو دتکتور می باشد
دیودهای نوری در اکثر مکانها به جز اماکن که دود آلود بودن آنها ناشی از کار عادی باشد (آشپزخانه- پارکینگ) استفاده می شود
دتکتور دودی نوری:
در این نوع دتکتورها یک منبع تولید نور یک سلول حساس به نور وجود دارد در صورت قطع و یا انعکاس شعاع نوری توسط دود سلول حساس به نور این موضوع را حس کرده دتکتور عمل می نماید.
دتکتورهای پرتوافکن: در این نوع از دکتورها از اشعه مادون قرمز و سلول فتوالکتریک که می تواند در فاصله 100 متری نصب شود استفاده کرد. در صورت وجود دود اشعه مادون قرمز دچار نقصان و کاستی شده و دتکتور عمل می نماید این نوع دتکتور برای سطوح بزرگ (طول m 100 و عرض m100) به کار می رود و در فاصله 30 الی cm 60 پایین تر از سقف نصب می شود و معمولاً برای انبارها و فروشگاهها و اماکن باز استفاده می شود.
دتکتور دودی نوری کانالی:
این نوع دتکتور دودی نوری در داخل کانال هوا نصب می شود و در مسیر هوای برگشتی نصب می شود
دتکتور دودی بدون سیم:
این نوع دتکتور بدون سیم مانند یک فرستنده با امواج رادیوئی عمل نموده و به هنگام فعال شدن یک سیگنال برای مرکز اعلام حریق که همچون گیرنده عمل می نماید می فرستد
آشکارساز دودی لیزری:
عملکرد آن همانند دیود دودی نوری بوده ولی حد آن بجای شعاع نوری از یک شعاع لیزری استفاده می شود که حساسیت بسیار بالائی به دتکتور می دهد این نوع دتکتورها با تشخیص دادن ذرات غبار از دود ضمن حساسیت بسیار بالا دقت بسیار بالائی نیز دارند.
دتکتورهای دودی یونیزاسیون در تشخیص آتشهای سریع بسیار خوب عمل کرده اما در شناسائی آتشهای پنهان چندان مؤثر نیست.
آشکارسازهای دودی نوری در تشخیص آتش های پنهان سریع عمل کرده و در تشخیص آتشهای سریع ضعیف هستند.
دتکتورهای لیزری در تشخیص هر دو نوع آتش بسیار بهتر عمل می کنند.
دتکتورهای دودی یونیزاسیون:
این گونه دتکتورها دارای یک محفظه ای با دو الکترود مثبت و منفی هستند که وجود ماده رادیواکتیو به نام آمویسیوم موجب یونیزه شدن هوای داخل آن می شود. بنابراین جریان الکتریکی ضعیفی بین دو الکترود در محفظه یونیزه برقرار می گردد. ورود دود به داخل محفظه موجب گسیختگی و کاهش جریان الکتریکی بین دو الکترود می شود و دتکتور فعال می شود.
دتکتور دودی استنشاقی:
دتکتورهای استنشاقی یا مکثی بر اساس نمونه گیری از هوای یک فضای معین وجود دود را که ممکن است ناشی از حریق باشد تشخیص می دهد و هواکشی یک یا دو دتکتور دودی (لیزری) یک برد الکترونیکی که عمل پردازش و ارزیابی را به عهده دارد. اجرای اصلی این نوع دتکتور می باشد.
دتکتور حرارتی
1- دمای ثابت Fixed
2- نرخ افزایش rateafrise
3-مرکب
محل استفاده: در آشپزخانه، موتورخانه، پارکینگ و اماکینی که در آنجا اماکن استفاده از آشکارساز دودی به دلیل وجود انواع بخار و دود حاصل از گاز طبیعی تجهیزات وجود ندارد.
برحسب عمل کرد دتکتورهای حرارتی درجه حرارتی باشد به سه دسته تقسیم می شوند.
1- واکنش سریع ( )
2- واکنش متوسط
3- واکنش کند
دتکتورهای حرارتی دمای ثابت:
این نوع دتکتورها را بر اساس دمای از پیش تعیین شده و ثابتی عمل می کند. این نوع دتکتورها از مکانیسم ترموکوپلی یا بی متال برخوردارند.
دتکتور حرارتی با نرخ افزایش:
این گونه دتکتورها بر اساس سرعت افزایش دما تحرک می شود. بنابراین دو عامل افزایش دما و مدت زمان آن در عمل کرد آشکارساز مؤثراست نرخ تحریک برای اغلب آشکارسازهای افزایشی معمولاً در دقیقه است و معنی آن این است که چنانچه دمای مکانی ظرف مدت یک دقیقه به میزان افزایش یابد دتکتور در وضعیت هشدار قرار می گیرد.
دتکتور حرارتی مرکب:
ترکیبی از دو دتکتور ثابت و افزایشی می باشد.
دتکتورهای حرارتی خطی:
آشکارساز شعله:
1- دتکتور مادون قرمز
2- دتکتور
3- دتکتور ترکیبی (مادون قرمز- )
این نوع دتکتور را با توانائی تشخیص مادون قرمز و ماورای بنفش ساتح از شعله است این نوع دتکتورها را باید توانائی تشخیص ناشی از حریق در سطح 8.1 مترمربع را از فاصله 14 متری داشته باشد.
آشکارسازهای شعله مناسب اماکن وسیع و باز و یا با سقف بلند مانند انبارها- آشیانه
هواپیما و محوطه های صنعتی هستند و همچنین محوطه طی باز یا نیمه باز که حرکت تند هوا و یا باد میتواند مانع از رسیدن گرما به دتکتور شود
شستی اعلام حریق:
این گونه تغییرات همچون یک کلید عمل نموده و با تحریک از سوی یک فردی که به وجود حریق پی برده اند سیگنال هشدار را برای مرکز اعلام حریق ارسال می کند.
تجهیزات هشداری شنیداری:
1- زنگها
2 – بوقها
3- آژیرها و بلندگوها
تجهیزات هشدار دهنده دیواری:
انواع چراغهای گردان و چشمک زن در کنار تجهیزات هشدار دهنده صوتی ساکنین را از بروز خطر حریق مطلع می سازد.
1- کلید ری ست برای تست سالم بودن نشانگرهای (LED) سیستم و راه اندازی دوباره سیستم.
2- خاموش کردن صدای آژیر در هنگام حریق (آتش سوزی)
3- خاموش کردن صدای بارز (آژیر کوچک داخل دستگاه)
اشکال ناشی از قطعی برق شهری و باطری
اشکال ناشی از اتصال کوتاه و مدار بار زونها
4- تست کردن آژیرهای سیستم
5- اگر روی Normal قرار داده شود سوئیچ های موجود غیرفعال می شوند
اگر روی Arm Control قرار بگیرد سوئیچ ها فعال خواهند شد.
6- هر گاه در مسیر آژیرها اشکال (اتصال کوتاه/ مدار باز) داشته باشیم روشن خواهد بود.
7- هرگاه برق شهری (zzo 220AC) یا باطری ها
(قطع یا خراب یا بدون شارژ) ایراد داشته باشند روشن خواهد شد.
8- در حالت نرمال همیشه باید روشن باشد
موضوع مطلب :
